Mensen met dementie zien de wereld vaak niet zoals mensen om hen heen. Als zorgverlener wil je deze mensen natuurlijk zo goed mogelijk begeleiden, maar dat is niet altijd even gemakkelijk.
Wat is dementie?
Een van de opvallendste kenmerken van dementie is geheugenverlies. Dat is dan ook vaak het eerste waar mensen aan denken bij het woord ‘dementie’. Maar dementie is meer dan dat. Dementie is een verzamelnaam voor meer dan vijftig verschillende aandoeningen. Deze hebben allemaal te maken met beperkingen in geheugen, denken en handelen, zoals Alzheimer dementie en Vasculaire dementie. De vorm van dementie die mensen krijgen is afhankelijk van het deel in de hersenen dat achteruitgaat.
Het nare van dementie is dat het een progressieve ziekte is. Dit betekent dat de ziekte steeds erger wordt.
Hoe herken je dementie?
Omdat er verschillende aandoeningen vallen onder de verzamelnaam ‘dementie’ betekent dit dat er ook verschillende symptomen zijn om dementie vast te stellen. Het gaat vaak om geheugenstoornissen in combinatie met andere symptomen, zoals:
- Afasie: mensen kunnen zich schriftelijk of mondeling niet meer goed uitdrukken en begrijpen niet wat iemand anders zegt of schrijft.
- Agnosie: mensen herkennen de functies van objecten niet meer. Ze weten bijvoorbeeld niet wat het rinkelen van de deurbel betekent.
Beginnende dementie kun je aan een aantal signalen herkennen:
- Vergeetachtigheid (zoals het vergeten van afspraken)
- Verandering in taalgebruik (zoals slecht lopende zinnen)
- Verandering van stemming (zoals meer achterdocht)
- Verlies van spontaniteit en initiatief (zoals meer onzekerheid)
- Concentratie- en aandachtstoornissen (zoals moeite om de krant te lezen)
- Verandering in voorkomen en uiterlijk (zoals vlekken op kleding)
- Problemen bij het huishouden (zoals bedorven eten in de koelkast)
- Vaker ongelukjes in en om het huis (zoals eten laten aanbranden)
- Niet meer in stand houden van sociale contacten
Alzheimer dementie
Zo’n 70% van de mensen met dementie heeft Alzheimer dementie. Bij deze mensen werken de zenuwcellen in de hersenen steeds minder goed en zullen de hersenen steeds meer verschrompelen. Hierdoor gaat het functioneren langzaam achteruit.
Het verloop van Alzheimer kan grofweg opgedeeld worden in vier fasen. De fase waarin een persoon zit heeft invloed op de manier waarop je hem of haar het beste kunt benaderen:
- Bedreigende fase: mensen worden angstig doordat hun geheugen ze steeds vaker in de steek laat en doordat de mensen om hen heen ze steeds minder goed begrijpen.
- Verdwaalde fase: mensen raken georiënteerd in plaats en tijd. Ze vragen zich bijvoorbeeld af waar hun ouders zijn.
- Verborgen fase: mensen hebben last van ernstige afasie en agnosie. Het taalvermogen wordt volledig verstoord.
- Verzonken fase: mensen reageren niet meer, alleen nog op zintuiglijke prikkels als aanraking en geluiden.
Vasculaire dementie
Vasculaire dementie komt voor bij zo’n 15% van de mensen met dementie. Bij deze vorm van dementie sterven de hersencellen langzaam af door een verstoorde doorbloeding, bijvoorbeeld ontstaan door een beroerte. In vergelijking met Alzheimer dementie verloopt de achteruitgang bij Vasculaire dementie niet geleidelijk maar sprongsgewijs. Hierdoor kunnen mensen zich nog lang bewust zijn van hun achteruitgang.
Zorg voor dementie
Als zorgverlener is het belangrijk om alert te zijn op de signalen van dementie, zodat dit zo vroegtijdig mogelijk vastgesteld kan worden door een arts of neuropsycholoog. Het is daarna uiteraard van belang om de cliënt te ondersteunen, maar ook de familie mag niet vergeten worden. Er kan een lange en intensieve periode van zorg geweest zijn voordat er pas echt hulp is ingeroepen.
Familieleden vinden het vaak fijn om zich nuttig te kunnen maken, ook als de zorg voor hun dementerende naaste overgenomen wordt. Daarnaast kan het fijn zijn om via de familieleden meer over de dementerende persoon te weten te komen, zodat je nog betere en persoonlijke zorg kunt verlenen.