Als zorgverlener is het cruciaal om mensen met dementie te begrijpen, om zo optimale zorg en ondersteuning te kunnen bieden. Ouderen met dementie kunnen niet altijd zelf aangeven waar ze behoefte aan hebben. Daarbij komt dat hun gedrag verandert en ze zich onbegrepen kunnen voelen. Hoe zorg je ervoor dat je optimaal contact blijft houden?
10 tips voor communiceren met mensen met dementie
1. Maak je bekend
Een van de veelvoorkomende kenmerken van dementie is het niet meer herkennen van mensen. Ook als je een betreffende persoon met dementie al kent en daar regelmatig komt, kan het fijn zijn om jezelf even voor te stellen. Het kan zomaar zijn dat hij of zij jou niet meer herkent.
2. Elke persoon met dementie is anders. Houd daar rekening mee.
We spreken liever niet van ‘dementerenden’, maar van ‘mensen met dementie’. Houd rekening met wat de persoon zelf wil en in welke stadium van dementie hij of zij zit. Dit verschilt van persoon tot persoon. Wat wil de cliënt zélf? Probeer je in te leven, zodat je hem of haar beter kunt begrijpen en ondersteunen.
3. Probeer écht contact te maken
Een persoon met dementie snapt misschien veel dingen niet, maar kan nog steeds baat hebben bij echt contact. Let daarom extra op hoe je communiceert. Probeer niet vluchtig te zijn, maar maak oogcontact, probeer vriendelijk te kijken en neem een open lichaamshouding aan.
4. Bevestig gevoelens
Mensen met dementie uiten gevoelens vaak sneller en soms heviger. Probeer dit niet weg te wuiven (‘ach, u hoeft niet verdrietig te zijn’) of te ontkennen, maar benoem de gevoelens en geef aan dat ze er mogen zijn. Door bijvoorbeeld aan te geven dat je ziet dat de persoon verdrietig of bang is, geef je hem of haar de ruimte om die gevoelens te tonen.
5. Neem mensen met dementie serieus
Het kan goed zijn dat een persoon met dementie een warrig verhaal vertelt, maar vaak doen mensen met dementie dit niet zomaar. Er kan een boodschap in het verhaal zitten die alleen nog ‘ontrafeld’ moet worden. Probeer daarom altijd serieus te nemen wat iemand zegt en eventueel door te vragen.
6. Probeer niet te corrigeren of testen
Je kunt je vast wel voorstellen dat het heel moeilijk is als je geen antwoord kunt geven op simpele vragen. ‘Wat heb je gisteren gedaan’ kan voor iemand met dementie erg moeilijk zijn om te beantwoorden. Probeer niet op deze manier (onbewust) uit te testen. Geeft iemand met dementie een fout antwoord of weet hij of zij het niet meer? Laat het dan rusten en ga niet verbeteren. Dat kan namelijk extra frustratie opwekken.
7. Vraag niet naar feiten
Ook vragen naar feiten kan erg confronterend zijn. Het is fijner om vragen algemener te laten, zodat er geen specifieke antwoorden gegeven hoeven te worden. Je kunt dus beter vragen ‘Heeft u een fijne dag gehad?’ in plaats van ‘Wat heeft u vandaag gedaan?’.
8. Houd het op één ding per keer
Eén gespreksonderwerk per keer, één handeling per keer. Te veel prikkels, vragen of handelingen kunnen erg afleiden en ervoor zorgen dat de persoon met dementie zich nog warriger gaat voelen. Stel bijvoorbeeld niet drie vragen in één zin, maar stel een vraag en wacht rustig op het antwoord. Dit voorkomt overprikkeling.
9. Laat een persoon met dementie nog zoveel mogelijk zelf doen
Veel ‘gewone’ dingen kan iemand met dementie nog prima zelf doen, of met een beetje begeleiding. Stimuleer om deze dagelijkse activiteiten zo lang mogelijk vol te houden, tot het echt niet meer gaat. Denk bijvoorbeeld aan sporten, zingen of op visite gaan.
10. Toon betrokkenheid en belangstelling
Het is fijn (voor jou, maar ook voor de cliënt) om iemand zo goed mogelijk te kennen. Probeer je te verdiepen in iemand levensloop of belangrijke levensgebeurtenissen die veel hebben betekend. Probeer daarnaast zoveel mogelijk belangstelling te tonen, ook als je een verhaal voor de zoveelste keer hebt gehoord.
Alzheimerfluisteren
Er kan een moment komen dat verbale communicatie bijna niet meer gaat. Gelukkig zijn er ook andere manieren om te communiceren, zoals door middel van muziek, fotokaarten of beweging.
Theatermaakster Adelheid Roosen maakte een documentaire over haar moeder met Alzheimer. Hierin verwerkt zij een concept dat ze AlzheimerFluisteren noemt: contact blijven houden met iemand met dementie door mee te bewegen in zijn of haar wereld. Een interessante kijktip!
Bron: https://www.vankleefinstituut.nl/tools/communiceren-met-mensen-met-dementie-10-tips/